Hasan Rıza 1881 yılında Bahriyeden mezun olmuş, 1877 yılında çıkan Rus Harbi’ne Askeri Lisenin son sınıfında iken okulunu yarıda bırakarak gönüllü olarak katılmıştır. Savaş sırasında İtalyan bir ressamının korumalığına verilen Hasan Rıza, bu ressamdan etkilenmiş ve onun çalışmalarını yakından izlemiştir. Savaş bittikten sonra Hasan Rıza Bahriye’ye devam etmiş ve bu arada İtalyan ressam ile de bağlarını koparmayarak görüşmeye devam etmiştir. Bahriyenin son sınıfında iken Sultan Abdülhamid’in (1876-1909), Sultaniye Gemisinin kamaralarını süslemekle görevlendirilmiş ve gösterdiği başarıdan dolayı okuldan mezun olmadan subay rütbesine getirilerek ödüllendirilmiştir. Bu durumu içine sindiremeyen Hasan Rıza, rütbesini de bırakarak, savaş sırasında tanışıp dostluk kurduğu İtalyan ressamdan aldığı tavsiyeler üzerine İtalya’ya gitmeyi tercih etmiştir. İtalya’da Roma, Floransa, Napoli atölyelerinde on yıl çalışmış, daha sonra Mısır’a gitmiş ve iki yılda orada çalışarak sanat anlayışını geliştirmiştir. İstanbul’a döndükten sonra Kaptan Paşa tarafından rütbesi geri verilmek istenmiş fakat kendini sanata adayan Hasan Rıza bu teklifi kabul etmeyerek Edirne’ye gitmiş ve burada Sanat Okulunda müdürlük yapmıştır. Hasan Rıza, eserlerinin çoğunu bu okulda müdürlük yaptığı sırada oluşturmuştur.

Asker Ressamlar Kuşağının önemli isimlerinden biri ve aynı zamanda Hasan Rıza’nın arkadaşı olan Sami Yetik; Hasan Rıza’nın Balkan Savaşı sırasında Edirne Hastanesinin müdürlük görevini sürdürürken, 13 Mart 1912 yılında Edirne’ye yapılan şiddetli bombardımandan eserlerini kurtarmak amacı ile gittiği atölyesinde Bulgar askerleri tarafından parçalanarak şehit edildiği bilgisini vermektedir. Hasan Rıza’nın yakın arkadaşı ve Sanat Okulunun öğretmenlerinden Yüzbaşı Cemil Bey ise sanatçının eserlerini kurtarmaya giderken yolda şehit edildiğini söylemektedir.

Hasan Rıza genelde savaş konulu kompozisyonlar ve portreler çalışmıştır. Eserlerinin çoğu savaş sırasında yağmalanmış bir kısmı da yakın dostları tarafından İstanbul’a getirilmiştir. Eserlerinde canlı ve parlak renkleri kullanan sanatçı yoğun olarak kırmızı renge ağırlık vermiştir. Hasan Rıza gerek sanatı gerekse dürüst kişiliğiyle, yaşadığı dönemde sanatçılar tarafından sevilip saygı görmüş, büyük boyutlu ve belgesel değeri yüksek, Osmanlı tarihinden kesitler sunan çalışmalarıyla Türk resim sanatında önemli bir kişilik olarak yerini almıştır.